Hrunakirkja, Hrunamannahreppur, Árnessýslu

Hönnuður: Sigfús Guðmundsson forsmiður frá Skúmsstöðum á Eyrarbakka.

Saga

Hrunakirkja er nefnd í kirknaskrá Páls biskups Jónssonar frá um 1200. Elsti máldagi kirkjunnar er frá um 1331. Þá er kirkjan helguð Maríu mey, Tómasi erkibiskupi af Kantaraborg og heilagri Katrínu frá Alexandríu. Núverandi kirkja er byggð á grunni kirkju frá 1825-29 og rifin 1865. Efni úr gömlu kirkjunni var nýtt í þá nýju.

Friðuð 1. janúar 1990 samkvæmt aldursákvæði 1. mgr. 36. gr. þjóðminjalaga nr. 88/1989.

Lýsing

Hrunakirkja er timburhús, 14,83 m að lengd og 6,00 m á breidd. Þakið er krossreist og upp af vesturstafni er ferstrendur turn með hárri píramítalagaðri turnspíru. Hann stendur á lágum stalli með kröppum undir þakskeggi. Kirkjan er bárujárnsklædd og stendur á steinsteyptum sökkli. Á hvorri hlið kirkju eru fimm gluggar, tveir á framstafni yfir dyrum. Í þeim er T-laga póstur og tveir þriggja rúðu rammar neðan þverpósts en bogarimar í þverramma að ofan. Fyrir kirkjudyrum eru spjaldsettar vængjahurðir og yfir þeim þvergluggi með bogarimum en tveir hálfgluggar hvorum megin þeirra.

Yfir þvera kirkju er þrískipt forkirkja; fatahengi að sunnanverðu, forstofa og stigi til setulofts að norðanverðu. Á milliþilinu eru dyr að framkirkju og fyrir þeim spjaldsettar vængjahurðir. Inn af þeim er gangur að kór og bekkir hvorum megin hans en lausir bekkir í kór. Yfir forkirkju og fremsta hluta framkirkju er setuloft og tvær stoðir undir frambrún þess. Forkirkja er klædd innan panelborðum og neðri hluti veggja í framkirkju og kór er klæddur panelborðum en efri hluti reitaþiljum. Yfir setulofti er súðarloft klætt spjaldaþili og panelklætt loft undir skammbitum yfir miðhluta. Yfir innri hluta framkirkju og kór er reitaskipt hvelfing en reitaloft undir setulofti.

Heimild

Kirkjur Íslands, 1. bindi, bls. 59 - 103