Minjastofnun

Loftmynd tekin með þyrlu, austan við túnið, sem sýnir afstöðu kirkjugarðsins gagnvart núverandi bæjarhúsum á Hofstöðum og rúst víkingaaldarskálans í ágúst árið 2013. ©Fornleifastofnun Íslands ses.

21. desember - Hofstaðir í Mývatnssveit

Fornleifarannsóknir á Hofstöðum í Mývatnssveit má rekja allt aftur til ársins 1901. Tæpum 100 árum síðar eða árið 1991 hóf Fornleifastofnun Íslands ses. rannsóknir á staðnum sem stóðu yfir með hléum allt til ársins 2018. Á Hofstöðum hafa m.a. fundist tveir skálar, bæjarhóll, kirkja og kirkjugarður.

21.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Steinn með krotaðri skipsmynd. Fannst undir suðurvegg eldri skálans. © Fornleifafræðistofan, 2023.

20. desember - Stöð í Stöðvarfirði

Rannsóknin á Stöð í Stöðvarfirði hófst með forrannsókn árið 2015 og hefur staðið óslitið síðan. Meginviðfangsefni rannsóknarinnar er Víkingaaldarskáli með minnst tvö byggingarstig.

20.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Loftmynd af uppgraftarsvæðinu á bæjarhólnum (A) eins og það leit út árið 2019. © Borgarsögusafn Reykjavíkur.

19. desember - Fornar rætur Árbæjar

Fornleifarannsóknin Fornar rætur Árbæjar fer fram á bæjarstæði Árbæjar á Árbæjarsafni í Reykjavík og miðar að því að varpa ljósi á upphaf búsetu á staðnum og þróun bæjarins ásamt því að miðla rannsóknum og niðurstöðum þeirra til safngesta og almennings.

19.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Loftmynd af rannsóknarsvæðinu á Vesturbúðarhóli árið 2023. Ljósmynd: Fornleifastofnun Íslands ses.

18. desember - Vesturbúðarhóll á Eyrarbakka

Á Vesturbúðarhól á Eyrarbakka er að finna þyrpingu verslunarhúsa frá einokunartímanum. Þar stóðu verslunarhús Eyrarbakkaverslunar frá fyrri hluta 18. aldar og fram til ársins 1950.

18.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Loftmynd af skálarústinni í Ólafsdal undir lok rannsóknar árið 2020. © Fornleifastofnun Íslands ses.

17. desember - Ólafsdalur í Gilsfirði

Menningarlandslag í Ólafsdal er einstakt á landsvísu. Þar var rekinn búnaðarskóli á árunum 1880-1907 og minjar frá tímum hans eru í öndvegi. Þar má t.d. nefna beðasléttur, nátthaga og vatnsveituminjar – allt fyrirbæri sem síðar breiddust út um landið.

17.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Horft til suðurs yfir bæjarhól og tvöfalda túngarða á Réttarkoti/Sólheimum í Fljótum. Ljósmynd: Kári Gunnarsson.

16. desember - Eyðibyggð og afdalir Skagafjarðar

Verkefnið Eyðibyggð og afdalir Skagafjarðar felur í sér rannsóknir á fornum byggðaleifum í Skagafirði. Á annað þúsund staðir hafa verið rannsakaðir með könnunarskurðum eða kjarnaborum en þar fyrir utan hafa fjölmargar minjar verið mældar upp. Rannsóknirnar hafa bætt miklu við fyrirliggjandi þekkingu á aldri, gerð og legu elstu byggðaleifa í héraðinu.

16.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Loftmynd af uppgraftarsvæðinu 2023. ©Oddarannsóknin.

15. desember - Oddi á Rangárvöllum

Fornleifarannsóknir í Odda á Rangárvöllum miða að því að varpa ljósi á hlutverk og gerð manngerðra hella sem voru grafnir út á 10. öld.

15.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Rústirnar í Arfabót árið 2020. ©Fornleifafræðistofan.

14. desember - Arfabót á Mýrdalssandi

Markmið rannsóknarinnar í Arfabót er að rannsaka formfræði húsakynna og lífsviðurværi fólksins sem bjó í Arfabót. Einnig er ætlunin að kanna áhrif Kötlugosa á byggðina á Mýrdalssandi en Katla hefur gosið mörgum sinnum á sögulegum tíma og áhrif gosanna á byggðina í næsta nágrenni hefur verið mikil.

14.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Aur og grjót barst inn um hlið garðsins. Ljósmynd: Laura Alice Watt.

Aurskriða féll á friðlýsta skrúðgarðinn Skrúð í Dýrafirði

Aurskriða féll á skrúðgarðinn Skrúð í Dýrafirði á dögunum. Sem betur fer urðu ekki miklar skemmdir á garðinum sjálfum en aur og grjót barst þó inn um hlið garðsins. Skriðan lenti að mestu á grjótgarðinum umhverfis hann að sögn Laura Alice Watt, ábúanda á svæðinu

13.12.2024

Fréttir

Nemendur við uppgröft í Móakoti árið 2017. Myndin er tekin ofan af þaki

13. desember - Móakot á Seltjarnarnesi

Móakot var hjáleiga frá stórbýlinu Nesi á Seltjarnarnesi. Ritaðar heimildir um staðinn ná aftur til byrjun 18. aldar en rannsóknin hefur sýnt fram á að þar hefur verið búseta a.m.k. á 16./17.öld.

13.12.2024

Fréttir Jóladagatal 2024

Fleiri fréttir & tilkynningar

Minjavefsjá
- menningarminjar

Í Minjavefsjánni er að finna upplýsingar um menningarminjar á Íslandi.

Smellið á Íslandskortið til að fara beint inn á Minjavefsjánna.

Athugið að í Minjavefsjánni er ekki tæmandi listi yfir friðaðar og friðlýstar minjar.

Nánar um Minjavefsjá
Áhugavert efni

Á þessari síðu má finna áhugavert efni af ýmsum toga um menningarminjar sem Minjastofnun Íslands hefur staðið fyrir, svo sem myndbönd, jóladagatal, minjar mánaðarins og annað útgefið efni.

Skoða efni
Minjar í hættu

Fornleifar og byggingararfur geta verið í hættu af ýmsum orsökum. Helstu áhrifaþættir í dag eru náttúruvá og framkvæmdir. Landbrot, aurskriður og uppblástur geta valdið óafturkræfum skemmdum á fornleifum og byggingararfi og er mikilvægt að reynt sé að bregðast við yfirvofandi hættu.

Tilkynna minjar í hættu

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Rútshellir er neðst í fjallshlíð undir Eyjafjöllum. Hann hefur lengi vakið athygli fólks, sumpart vegna legu sinnar, svo nálægt alfaraleið, en hann þykir líka falleg og býsna flókin smíð. Hann er holaður út í fíngert móberg. Sérstakt við hellinn er að enginn strompur skuli vera á honum sem nær upp í gegnum bergið og út. Eftir að fjárhúsið var byggt framan við hellinn um 1920 hefur meginhellirinn verið notaður sem hlaða en fyrir þann tíma fer ekki miklum sögum af hlutverki hellisins.

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Kirkjulágar eru rústir vestan við Húshólma. Þeir minna á tvo smáhóla í hrauninu sem myndaðist á 12. öld, Ögmundarhraun. Í neðri láginni er rúst sem talin er vera af kirkju og um hana er bogadreginn garður. Telja sumir að kirkja þessi hafi verið í notkun allt fram til ársins 1563. Í norðurhluta lágarinnar er tóft sem hefur vakið mikla athygli á Húshólmasvæðinu. Þar stóð skáli þegar hraunið rann. Skálinn hvarf ekki alveg heldur rann hraunið umhverfis húsið sem mótar nú útlínur hans.

Betuhús í Æðey

Í norðanverðu Ísafjarðardjúpi kúrir Æðey undir fjöllum Snæfjallastrandar, sem skýlir henni fyrir norðanáttinni. Þar má m.a. finna Betuhús. Sagan segir að hús þetta hafi verið hluti af byggingum sem reistar voru í Reykjanesi við Ísafjarðardjúp í tengslum við saltframleiðslu sem þar fór fram á árunum 1773-1793 samkvæmt fyrirmælum Danakonungs.

Hofstaðir í Mývatnssveit

Á Hofstöðum í Mývatnssveit er að finna einn merkasta minjastað landsins. Þar hefur stærsti þekkti víkingaaldarskáli landsins verið rannsakaður í þrígang. Einnig fannst þar kirkja og kirkjugarður frá 10. öld. Nýlega kom í ljós annað bæjarstæði á Hofstöðum rétt norðan túns þar sem finna má annan víkingaaldarskála ásamt útihúsum og kumlateig. Fjöldi annarra fornleifa er að finna á jörðinni, m.a. flókið og mikið garðakerfi á heiðinni.

Hegningarhúsið í Reykjavík

Hegningarhúsið við Skólavörðustíg í Reykjavík er eitt af þeim húsum sem eru órjúfanlega tengd borgarvitund Reykvíkinga. Það var reist á árunum 1871-1873 og var ekki aðeins tugthús heldur einnig ráð- og dómhús Reykjavíkur. Danski byggingarmeistarinn Klentz er höfundur byggingarinnar. Veggirnir eru tvíhlaðnir úr holtasteinum, lögðum í kalk. Óreglulegt hleðslumynstrið myndar skemmtilega andstæðu við annars rólegar útlínur hússins.

Völundarhúsið í Dritvík

Völundarhúsið í dritvík á Snæfellsnesi Það má segja að mannvirkið sé nokkuð einstakt hér á landi en það er hlaðið steinaröðum sem mynda um 11 hringi sem eru hver innan í öðrum. Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi teiknaði það upp um aldamótin 1900. Að sögn heimamanna hefur það verið endurhlaðið, sennilega um miðja 20. öldina. Orðið völundarhús er fyrst notað í rituðum heimildum hér á landi á 14. öld.

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Torfkirkjan á Víðimýri í Skagafirði var reist árið 1834 af Jóni Samsonarsyni smið og alþingismanni frá Keldudal. Líklega hefur kirkja fyrst verið reist á Víðimýri fljótlega eftir kristnitöku í landinu. Samkvæmt elsta máldaga frá um 1318 var kirkja á Víðimýri helguð Maríu guðsmóður og Pétri postula. Víðimýrarkirkja er ein af örfáum torfkirkjum sem varðveist hafa á landinu og er hluti af Húsasafni Þjóðminjasafns Íslands. Torf kirkjunnar er endurnýjað reglulega en hlutar úr timburklæðningu og innviðir eru að mestu upprunalegir. Vegggrind kirkjunnar er úr bindingsverki og er að innanverðu klædd ómáluðu spjaldaþili. Í lofti er reisifjöl á langböndum.

Djáknadys í Hamarsfirði

Djáknadys er strýtumyndaður grjóthaugur, um 2 - 5 m hár og 10 x 15 m að umfangi. Fast neðan við dysina liggur gamall vegslóði sem talinn er hafa verið lagður upp úr aldamótunum 1900. Sagan segir að á þessum stað hafi presturinn á Hálsi og djákninn á Hamri hist og þeir barist til dauða. Voru þeir báðir dysjaðir á staðnum og er nafn Djáknadysjar þannig tilkomið.

Fornminjasjóður 2025

21. desember - Hofstaðir í Mývatnssveit

20. desember - Stöð í Stöðvarfirði

19. desember - Fornar rætur Árbæjar

18. desember - Vesturbúðarhóll á Eyrarbakka

17. desember - Ólafsdalur í Gilsfirði

16. desember - Eyðibyggð og afdalir Skagafjarðar

15. desember - Oddi á Rangárvöllum

14. desember - Arfabót á Mýrdalssandi

Aurskriða féll á friðlýsta skrúðgarðinn Skrúð í Dýrafirði

13. desember - Móakot á Seltjarnarnesi

Minjavefsjá
- menningarminjar

Áhugavert efni

Minjar í hættu

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Betuhús í Æðey

Hofstaðir í Mývatnssveit

Hegningarhúsið í Reykjavík

Völundarhúsið í Dritvík

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Djáknadys í Hamarsfirði

Skráðu þig á póstlista

Fornminjasjóður 2025

21. desember - Hofstaðir í Mývatnssveit

20. desember - Stöð í Stöðvarfirði

19. desember - Fornar rætur Árbæjar

18. desember - Vesturbúðarhóll á Eyrarbakka

17. desember - Ólafsdalur í Gilsfirði

16. desember - Eyðibyggð og afdalir Skagafjarðar

15. desember - Oddi á Rangárvöllum

14. desember - Arfabót á Mýrdalssandi

Aurskriða féll á friðlýsta skrúðgarðinn Skrúð í Dýrafirði

13. desember - Móakot á Seltjarnarnesi

Minjavefsjá- menningarminjar

Áhugavert efni

Minjar í hættu

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Betuhús í Æðey

Hofstaðir í Mývatnssveit

Hegningarhúsið í Reykjavík

Völundarhúsið í Dritvík

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Djáknadys í Hamarsfirði

Minjavefsjá
- menningarminjar