Þingvallakirkja, Þingvallahreppur

Hönnuður: Eyjólfur Þorvarðsson snikkari frá Bakka.

Saga

Kirkja hefur verið á Þingvöllum frá því skömmu eftir kristnitöku um árið 1000. Talið er að hún sé fyrsta eða önnur kirkja landsins sem var lögformlega stofnuð. Fyrsti prestur sem nafngreindur er á Þingvöllum er Brandur Þórisson sem er þar fyrir 1190. Elsti varðveitti máldagi kirkjunnar er í máldagabók Vilkins biskups frá 1397 og er kirkjan þá helguð Ólafi Helga Haraldssyni Noregskonungi.

Friðuð 1. janúar 1990 samkvæmt aldursákvæði 1. mgr. 36. gr. þjóðminjalaga nr. 88/1989.

Lýsing

Þingvallakirkja er timburhús, 7,68 m að lengd og 5,11 m á breidd. Þakið er krossreist og upp af framstafni er ferstrendur burstsettur turn með ferstrenda spíru. Undir honum er bjúgstallur. Bogadregin hljómop með hlera og tveimur kvartbogarúðum eru á þremur turnhliðum og krappar undir þakskeggi. Kirkjan er klædd listaþili en þak og turn eru eirklædd. Hún stendur á steinhlöðnum sökkli. Á hvorri hlið kirkju eru þrír gluggar og einn heldur minni á framstafni yfir kirkjudyrum. Þeir eru bogadregnir að ofan en yfir þeim eru burstlaga faldar og vatnsbretti. Í þeim er miðpóstur og mjóir þverpóstar um sex rúður. Fyrir kirkjudyrum er okahurð klædd tígulsettum listum og hálfhringsgluggi yfir með fjórum rúðum en einfaldur bjór efst. 

Inn af kirkjudyrum er gangur og bekkir hvorum megin hans. Bök innstu bekkja og kórstafir, með hnetti efst, mynda kórþil á mörkum framkirkju og kórs. Setuloft á bitum er yfir framkirkju og stigi til loftsins við framgafl norðan megin. Veggir eru klæddir spjaldaþili. Reitaskipt hvelfing er yfir kór í innri hluta kirkjunnar. Á setulofti eru lausir stólar og tvær stoðir sem ganga upp í turninn gegnum súðina. Súð og veggir á setulofti eru klædd ómáluðum panelborðum.

Heimild

Kirkjur Íslands, 4. bindi, bls 219 - 258